Tổ quốc – hai tiếng thiêng liêng trong mỗi người dân đất Việt. Trong suốt 22 thế kỷ chống giặc ngoại xâm, với 14 cuộc chiến tranh vệ quốc (từ thế kỷ III TCN đến thế kỷ XX), dân tộc ta đã đoàn kết, đồng lòng đứng lên theo tiếng gọi thiêng liêng của những lời kêu gọi tổng động viên, được xem là những lời hịch non sông. Và Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến ngày 19/12/1946 của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong những thời khắc lịch sử đặc biệt đó.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc – kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Tuy nhiên, với dã tâm cướp nước ta một lần nữa, thực dân Pháp đã cấu kết với các lực lượng chống phá cách mạng, đẩy đất nước ta đứng trước tình thế thù trong, giặc ngoài. Phía Bắc, hơn 20 vạn quân Tưởng kéo vào với âm mưu “Diệt Cộng, cầm Hồ”. Phía Nam, thực dân Pháp núp bóng quân đội Anh vào giải giáp quân Nhật nhưng thực chất là nhằm tái chiếm nước ta. Trong nước, nạn đói đã làm hơn 2 triệu đồng bào chết đói, trên 95% dân số mù chữ.
Trong bối cảnh đó, chúng ta chưa thể đối đầu ngay. Cần có thời gian để xây dựng lực lượng, chuẩn bị các điều kiện cho cuộc kháng chiến lâu dài, trường kỳ. Chủ trương nhân nhượng, hòa hoãn với quân Tưởng và thực dân Pháp đã được thực hiện. Tuy nhiên, thực dân Pháp càng lấn tới. Đỉnh điểm là ngày 18/12/1946, chúng gửi tối hậu thư đòi chiếm đóng Sở Tài chính, giải tán lực lượng tự vệ và bàn giao quyền kiểm soát an ninh ở Hà Nội; đồng thời đe dọa, nếu các yêu cầu không được đáp ứng thì chậm nhất sáng 20/12/1946 sẽ nổ súng hành động.
Trước nguy cơ dân tộc đứng trước họa mất nước một lần nữa, ngày 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến. Gói gọn trong 199 từ, nhưng đó là một văn kiện lịch sử, một lời hịch cứu nước. Văn kiện thể hiện ý chí quyết tâm sắt đá của cả dân tộc, khơi dậy mạnh mẽ chủ nghĩa yêu nước, truyền thống anh hùng, bất khuất; động viên, cổ vũ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta bước vào cuộc kháng chiến giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.
Trải qua gần tám thập kỷ, nhưng những giá trị tư tưởng, tinh thần và phương pháp hành động trong Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn nguyên giá trị, đặc biệt khi soi chiếu vào cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị hiện nay.
Trước hết, Lời kêu gọi thể hiện tư duy quyết đoán, dám lựa chọn con đường khó nhưng đúng. Khi mọi khả năng hòa hoãn đã bị thực dân Pháp phá bỏ, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rõ: “Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới…”. Đó là sự tỉnh táo chiến lược, dám nhìn thẳng vào sự thật, không né tránh, không thỏa hiệp với những vấn đề mang tính sống còn của dân tộc.
Lời kêu gọi đã tác động sâu sắc đến ý chí của Nhân dân Việt Nam; khơi dậy sức mạnh toàn dân, tinh thần đoàn kết, ý thức trách nhiệm và sự hy sinh vì lợi ích chung: “Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ… hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp…”. Đây chính là bài học sâu sắc về huy động nguồn lực xã hội, lấy Nhân dân làm trung tâm, làm chủ thể của sự nghiệp cách mạng.
Trong giai đoạn hiện nay, đất nước ta không còn phải đối mặt với chiến tranh xâm lược bằng vũ lực, súng đạn, nhưng đang đứng trước nhiều thách thức lớn về hiệu lực, hiệu quả quản lý, nguy cơ tụt hậu, lãng phí nguồn lực, bộ máy cồng kềnh, chồng chéo chức năng, nhiệm vụ. Vì vậy, cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy mang ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Phát huy giá trị của Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến (19/12/1946) trong bối cảnh hiện nay chính là tinh thần dám đổi mới, dám từ bỏ cái không còn phù hợp, dám hành động vì tương lai đất nước; nhằm xây dựng một bộ máy tinh – gọn – mạnh – hiệu năng – hiệu lực – hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của Việt Nam trong thời kỳ mới.